Mont d’an endalc’had

Amzer-dremenet strizh

Eus Wikipedia
Amzerioù yezhadurel
AMZER-DREMENET
Strizh
Amstrizh
Amdremened
Peurdremened
Tremened kent
Tremened adkevrennek
Tremened tostañ
Tremened pellañ
Amzer-dec'h
AMZER-VREMAÑ
Amzer-hiziv
AMZER-DA-ZONT
Dazond kent
Amzer-warc'hoazh
AORISTEK
Reizhiad rik
Reizhiad keñveriek

Er yezhadur ha yezhoniezh e vez lavaret amzer-dremenet strizh (e latin: praeteritum) eus un amzer yezhadurel en tremened hag a dalvez da zeskrivañ un ober pe un darvoud peurachu a-raok ar mare m'emeur o komz (amzer-vremañ) en ur reizhiad amzerioù rik pe a-raok ar mare m'emeur o komz anezhañ lakaet da zaveenn en ur reizhiad keñveriek.

E berr-gomzoù e talvez an amzer-dremenet strizh da verkañ an amzer-dremenet en un tu hag an arvez strizh en tu all war un dro, enebet ouzh an amzer-amdremenet amstrizh, da skouer[1]:

Bez' e lennas
Lenn a reas
Klañv e voe

E brezhoneg e c'heller sevel an amzer-dremenet strizh hervez an tri doare displegañ boas, da skouer gant ar verb "hadañ"

Bez' e hadis
Bez' e hadjout
Bez' e hadas (eñ/hi)
Bez' e hadjomp
Bez' e hadjoc'h
Bez' e hadjont
Bez' e hadjod
  • Displegadur eeun gant ur raganv gour:
Me a hadas
Te a hadas
Eñ a hadas
Hi a hadas
Ni a hadas
C'hwi a hadas
Int a hadas
  • Gant ar verb-skoazell "ober":
Hadañ a ris
Hadañ a rejout
Hadañ a reas (eñ/hi)
Hadañ a rejomp
Hadañ a rejoc'h
Hadañ a rejont
Hadañ a rejod

Ne vez implijet nemeur an amzer-dremenet strizh er yezh komzet avat, implijet kentoc'h en e lec'h an amzer-dremenet kevrennek, displeget gant ar verb-skoazell "ober" pe heptañ, da skouer:

Lennet en deus pe Lenn en deus graet e lec'h Lenn a reas pe Bez' e lennas

Ne vez implijet an amzer-dremenet strizh nemet dre skrid gant ul live-yezh lennegel er galleg a-vremañ, implijet en he lec'h a-hendall an amzer-dremenet kevrennek, da skouer:

il a été e lec'h il fut ("bez e voe")
ils ont fait e lec'h ils firent ("ober a rejont")

E spagnoleg e vez enebet an amzer-dremenet strizh ouzh an amzer-dremenet kevrennek hag ivez ouzh an amzer-amdremenet, disheñvel takas implij pep hini an eil e-keñver ar re all, da skouer:

  • Tremened strizh
fue ("bez' e voe")
comió ("bez' e tebras")
  • Tremened kevrennek
ha sido ("bet eo")
ha comido ("debret en deus")
  • Amdremenet
era ("bez' e oa")
comía ("bez' e tebre")

E galizeg n'implijer verb kevrennek ebet, ha neuze ne vez enebet an amzer-dremenet strizh ouzh amdremenet nemetken, da skouer:

  • Tremened strizh
foi ("bez' e voe")
comeu ("bez' e tebras")
  • Amdremenet
era ("bez' e oa")
comía ("bez' e tebre")

E saozneg e stager an dibenn "-(e)d" ouzh gwrizienn ar verboù reizh evit sevel diwarne an amzer-dremenet strizh. Ne gemm ket stumm ar verb nag evit merkañ ar gour nag evit merkañ an niver, da skouer:

to look ("sellet") -> looked
to carry ("dougen") -> carried
to dance ("dañsal") -> danced

Meur a verb amreizh ez eus avat, savet an amzer-dremenet strizh alies dre kemmañ vogalenn bennañ gwrizienn ar verb, da skouer:

to run ("redek") -> ran
to sing ("kanañ) -> sang
to think ("soñjal") -> thought
to drive ("kas ur karr-tan") -> drove
to bind ("stagañ" -> bound
to be -> was

Er yezh unvan e tiforc'her, dres evel e saozneg, etre an amzer-dremenet strizh (Präteritum) hag an amzer-dremenet kevrennek :

  • Dremenet strizh:
Heute früh kam mein Freund
"Deuet e oa ma c'heneil hiziv evit beure" : ha kaozeal a reer diwar e benn en amzer-dremenet ; da lâret eo, n'eo ket "hiziv" ken
  • Dremened kevrennek:
Heute früh ist mein Freund gekommen
"Dont a reas ma c'heneil hiziv evit beure" : ha kaozeal a reer diwar e benn en amzer-vremañ c'hoazh ; da lâret eo, ec'h eo "hiziv" c'hoazh

E Norzh Alamagn e tiforc'her c'hoazh etre implij an amzer-dremenet strizh hag implij an amzer-dremenet kevrennek. E su ar vro avat e vezer techet da implijout an amzer-dremenet kevrennek nemetken hag oc'h ober gant an amzer-dremenet strizh dre skrid.

  1. Kervella, F. (1947, adembann. 1976: 178) Yezhadur bras ar brezhoneg, Brest: Al Liamm

Gwelit ivez:

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]